Öz
Travma, dünya çapındaki en büyük halk sağlığı problemidir. Endüstrileşmiş ve gelişmekte olan ülkelerde ölüme ve işgücü kayıplarına neden olmaktadır. Travma kritik hastalıklar ve ölüm nedenlerinin başında gelmektedir. Travma, vücut bütünlüğünü geçici ya da kalıcı bir şekilde bozan ölümcül olmayan sağlık sorunlarına da neden olabilmektedir. Özellikle çoklu travması olan kişilerde tam düzelme uzun yıllar sürmekte ve kişilerin günlük yaşam aktivitelerini yarı bağımlı veya bağımlı olarak gerçekleştirmelerine neden olmaktadır. Çoklu travması olan hastaların travma yönetimi, sadece tanı ve tedavi sürecini değil aynı zamanda bakımın verilmesi ve izlenmesi anlamına da gelmektedir. Çoklu travma hastası multidisipliner ekip yaklaşımıyla birlikte bütüncül hemşirelik bakımını gerektirmektedir. Hemşirelerin travmaya karşı organizmada gerçekleşen mekanizmaları bilmesi, anlaması ve bu durumlara karşı bakımı planlaması ve girişimlerini uygulaması planlı bir travma yönetiminin gerçekleştirmesini sağlamaktadır. Bu olgu sunumunda araç dışı trafik kazası geçiren çoklu travması olan ve yoğun bakımda izlenen bir olgunun tartışılması amaçlanmıştır. Özellikle çoklu travmaya karşı gelişen fizyolojik yanıtlar doğrultusunda verilen hemşirelik bakım yaklaşımları ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Bayram S, Duman RN, Demirtaş B. Üç İnsan, Bir Olay, Üç Farklı Travmatik Deneyim Süreci. Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi. 2018; 1(1), 165-182.
- 2. Türk Dil Kurumu (TDK). 2020 [Erişim Tarihi: 29.10.2020]. https://sozluk.gov.tr/
- 3. Frink M, Lechler P, Debus F, Ruchholtz S. Multiple trauma and emergency room management. Deutsches Ärzteblatt International. 2017; 114(29-30), 497. doi: 10.3238/arztebl.2017.0497.
- 4. Yılmaz E, Bor C, Uyar M, Demirağ K, Çankayalı İ. Travma Hastalarının Yoğun Bakıma Kabulündeki Laktat, Albumin, C-reaktif Protein, PaO 2/FiO 2 ve Glukoz Düzeylerinin Mortaliteye Etkisi. Journal of the Turkish Society of Intensive Care/Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi. 2014; 12(3). doi: 10.4274/tybdd.02411.
- 5. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ). Global Health Estimates 2016: Deaths by Cause, Age, Sex, by Country and by Region, 2000-2016. Geneva; 2018. World Health Organization; 2018.: http://terrance.who.int/mediacentre/data/ghe/GlobalCOD_method_2000_2016.pdf. Erişim Tarihi: 02.11.2020
- 6. Aslan FE, Aksoy AP. Homeostazis travma, hemorajik şok ve hemostaz. Fatma Eti Aslan (Editör). Cerrahi Bakım Vaka Analizleri ile Birlikte. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2017. s. 85-113.
- 7. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Injury prevention & control, ınjuries and violence are leading causes of death. [Internet]. 2018 [Erişim Tarihi: 02.11.2020]. Erişim adresi: https://www.cdc.gov/injury/wisqars/animated-leading-causes.html
- 8. Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı (TÜİK). Ölüm ve ölüm nedeni istatistikleri, 2019. [Internet].2020 [Erişim Tarihi: 02.11.2020]. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/tr/display-bulletin/?bulletin=olum-ve-olum-nedeni-istatistikleri-2019-33710
- 9. Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM). Trafik istatistik bülteni, ülke geneli, eylül 2020. [Internet]. 2020 [Erişim Tarihi: 02.11.2020]. Erişim adresi: http://trafik.gov.tr/kurumlar/trafik.gov.tr/04-Istatistik/Aylik/Eylul20.pdf
- 10. Gruen RL, Brohi K, Schreiber M, Balogh ZJ, Pitt V, Narayan M, et al. Haemorrhage control in severely injured patients. The Lancet. 2012; 380(9847), 1099-1108. doi: 10.1016/S0140-6736(12)61224-0.
- 11. Banerjee M, Bouillon B, Shafizadeh S, Paffrath T, Lefering R, Wafaisade A. Epidemiology of extremity injuries in multiple trauma patients. Injury. 2013; 44(8), 1015-1021. doi: 10.1016/j.injury.2012.12.007
- 12. Muir W. Trauma: physiology, pathophysiology, and clinical implications. Journal of Veterinary Emergency and Critical Care. 2006; 16(4), 253-263. doi: 10.1111/j.1476-4431.2006.00185.x
- 13. Biz C, Buffon L, Marin R, Petrova N. Orthopaedic nursing challenges in poly-traumatised patient management: a critical analysis of an orthopaedic and trauma unit. International Journal of Orthopaedic and Trauma Nursing. 2016; 23, 60-71. doi: 10.1016/j.ijotn.2016.04.003
- 14. Algıer L, Abbasoğlu A, Pınar G, Şahin Z, Temurlenk H, Atay D, ve ark. Travmalı hastalarda hemşirelik girişimleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2004; 7(2).
- 15. Desborough JP. The stress response to trauma and surgery. British journal of anaesthesia. 2000; 85(1), 109-117. doi: 10.1093/bja/85.1.109.
- 16. Brøchner AC, Toft P. Pathophysiology of the systemic inflammatory response after major accidental trauma. Scandinavian Journal of Trauma, Resuscitation and Emergency Medicine. 2009; 17(1), 43.
- 17. Burton D, Nicholson G, Hall G. Endocrine and metabolic response to surgery. Continuing Education in Anaesthesia, Critical Care & Pain. 2004; 4(5), 144-147. doi: 10.1093/bjaceaccp/mkh040.
- 18. Şimşek T, Şimşek HU, Cantürk NZ. Travmaya cevap ve metabolik değişiklikler: posttravmatik metabolizma. Turkish Journal of Surgery/Ulusal Cerrahi Dergisi. 2014; 30(3). doi: 10.5152/UCD.2014.2653.
- 19. Urkan M. Travmaya sistemik cevap. Dr. Mehmet Faik Özçelik(Editör). Türk Cerrahi Derneği Yeterlilik (Board) Okulu Ders Notları. 2018. 1; 5-14.
- 20. Adıyaman E, Tokur ME, Bal ZM, Gökmen AN, Koca U. Anestezi yoğun bakım ünitesinde takip ve tedavi edilen travma hastaların retrospektif değerlendirilmesi. Turkish Journal of Intensive Care. 2019; 17(3). doi: 10.4274/tybd.galenos.2018.82905.
- 21. Otsuka H, Uehata A, Sakoda N, Sato T, Sakurai K, Aoki H, et al. Impact of a streamlined trauma management approach and determinants of mortality among hemodynamically unstable patients with severe multiple injuries: a before-and-after retrospective cohort study. Trauma Surgery & Acute Care Open. 2020; 5(1), e000534. doi: 10.1136/tsaco-2020-000534.
- 22. Zhang GX, Chen KJ, Zhu HT, Lin AL, Liu ZH, Liu LC, et al. Preventable deaths in multiple trauma patients: the importance of auditing and continuous quality improvement. World journal of surgery. 2020; 1-9. doi: 10.1007/s00268-020-05423-3.
Öz
Trauma is the biggest public health problem worldwide. It causes death and labor loss in industrialized and developing countries. Trauma is one of the leading causes of critical illness and death. Trauma can also cause non-fatal health problems that temporarily or permanently impair body integrity. Complete recovery takes many years, especially in people with multiple trauma, causing people to perform daily life activities as semi-dependent or dependent. Trauma management of patients with multiple trauma means not only the diagnosis and treatment process, but also the provision and monitoring of care. Multiple trauma patients require holistic nursing care with a multidisciplinary team approach. Nurses know and understand the mechanisms that take place in the organism against trauma, and plan the care against these situations and implement their interventions, which enables a planned trauma management. In this case report, it is aimed to discuss a case of a non-vehicle traffic accident with multiple trauma and being followed up in intensive care. Nursing care approaches that are given in line with physiological responses to multiple trauma are discussed.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Bayram S, Duman RN, Demirtaş B. Üç İnsan, Bir Olay, Üç Farklı Travmatik Deneyim Süreci. Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi. 2018; 1(1), 165-182.
- 2. Türk Dil Kurumu (TDK). 2020 [Erişim Tarihi: 29.10.2020]. https://sozluk.gov.tr/
- 3. Frink M, Lechler P, Debus F, Ruchholtz S. Multiple trauma and emergency room management. Deutsches Ärzteblatt International. 2017; 114(29-30), 497. doi: 10.3238/arztebl.2017.0497.
- 4. Yılmaz E, Bor C, Uyar M, Demirağ K, Çankayalı İ. Travma Hastalarının Yoğun Bakıma Kabulündeki Laktat, Albumin, C-reaktif Protein, PaO 2/FiO 2 ve Glukoz Düzeylerinin Mortaliteye Etkisi. Journal of the Turkish Society of Intensive Care/Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi. 2014; 12(3). doi: 10.4274/tybdd.02411.
- 5. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ). Global Health Estimates 2016: Deaths by Cause, Age, Sex, by Country and by Region, 2000-2016. Geneva; 2018. World Health Organization; 2018.: http://terrance.who.int/mediacentre/data/ghe/GlobalCOD_method_2000_2016.pdf. Erişim Tarihi: 02.11.2020
- 6. Aslan FE, Aksoy AP. Homeostazis travma, hemorajik şok ve hemostaz. Fatma Eti Aslan (Editör). Cerrahi Bakım Vaka Analizleri ile Birlikte. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2017. s. 85-113.
- 7. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Injury prevention & control, ınjuries and violence are leading causes of death. [Internet]. 2018 [Erişim Tarihi: 02.11.2020]. Erişim adresi: https://www.cdc.gov/injury/wisqars/animated-leading-causes.html
- 8. Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı (TÜİK). Ölüm ve ölüm nedeni istatistikleri, 2019. [Internet].2020 [Erişim Tarihi: 02.11.2020]. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/tr/display-bulletin/?bulletin=olum-ve-olum-nedeni-istatistikleri-2019-33710
- 9. Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM). Trafik istatistik bülteni, ülke geneli, eylül 2020. [Internet]. 2020 [Erişim Tarihi: 02.11.2020]. Erişim adresi: http://trafik.gov.tr/kurumlar/trafik.gov.tr/04-Istatistik/Aylik/Eylul20.pdf
- 10. Gruen RL, Brohi K, Schreiber M, Balogh ZJ, Pitt V, Narayan M, et al. Haemorrhage control in severely injured patients. The Lancet. 2012; 380(9847), 1099-1108. doi: 10.1016/S0140-6736(12)61224-0.
- 11. Banerjee M, Bouillon B, Shafizadeh S, Paffrath T, Lefering R, Wafaisade A. Epidemiology of extremity injuries in multiple trauma patients. Injury. 2013; 44(8), 1015-1021. doi: 10.1016/j.injury.2012.12.007
- 12. Muir W. Trauma: physiology, pathophysiology, and clinical implications. Journal of Veterinary Emergency and Critical Care. 2006; 16(4), 253-263. doi: 10.1111/j.1476-4431.2006.00185.x
- 13. Biz C, Buffon L, Marin R, Petrova N. Orthopaedic nursing challenges in poly-traumatised patient management: a critical analysis of an orthopaedic and trauma unit. International Journal of Orthopaedic and Trauma Nursing. 2016; 23, 60-71. doi: 10.1016/j.ijotn.2016.04.003
- 14. Algıer L, Abbasoğlu A, Pınar G, Şahin Z, Temurlenk H, Atay D, ve ark. Travmalı hastalarda hemşirelik girişimleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2004; 7(2).
- 15. Desborough JP. The stress response to trauma and surgery. British journal of anaesthesia. 2000; 85(1), 109-117. doi: 10.1093/bja/85.1.109.
- 16. Brøchner AC, Toft P. Pathophysiology of the systemic inflammatory response after major accidental trauma. Scandinavian Journal of Trauma, Resuscitation and Emergency Medicine. 2009; 17(1), 43.
- 17. Burton D, Nicholson G, Hall G. Endocrine and metabolic response to surgery. Continuing Education in Anaesthesia, Critical Care & Pain. 2004; 4(5), 144-147. doi: 10.1093/bjaceaccp/mkh040.
- 18. Şimşek T, Şimşek HU, Cantürk NZ. Travmaya cevap ve metabolik değişiklikler: posttravmatik metabolizma. Turkish Journal of Surgery/Ulusal Cerrahi Dergisi. 2014; 30(3). doi: 10.5152/UCD.2014.2653.
- 19. Urkan M. Travmaya sistemik cevap. Dr. Mehmet Faik Özçelik(Editör). Türk Cerrahi Derneği Yeterlilik (Board) Okulu Ders Notları. 2018. 1; 5-14.
- 20. Adıyaman E, Tokur ME, Bal ZM, Gökmen AN, Koca U. Anestezi yoğun bakım ünitesinde takip ve tedavi edilen travma hastaların retrospektif değerlendirilmesi. Turkish Journal of Intensive Care. 2019; 17(3). doi: 10.4274/tybd.galenos.2018.82905.
- 21. Otsuka H, Uehata A, Sakoda N, Sato T, Sakurai K, Aoki H, et al. Impact of a streamlined trauma management approach and determinants of mortality among hemodynamically unstable patients with severe multiple injuries: a before-and-after retrospective cohort study. Trauma Surgery & Acute Care Open. 2020; 5(1), e000534. doi: 10.1136/tsaco-2020-000534.
- 22. Zhang GX, Chen KJ, Zhu HT, Lin AL, Liu ZH, Liu LC, et al. Preventable deaths in multiple trauma patients: the importance of auditing and continuous quality improvement. World journal of surgery. 2020; 1-9. doi: 10.1007/s00268-020-05423-3.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Hemşirelik |
| Bölüm | Olgu Sunumu |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 7 Haziran 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 2 Sayı: 1 |