Tarihi Safranbolu’yu çevreleyen kaya şevlerindeki duraysızlık problemlerinin kinematik analizlerle değerlendirilmesi
Öz
Şev kaynaklı afete uğrama olasılığı
oldukça yüksek olan Safranbolu, ülkemiz için oldukça önemli bir yerleşim yeri
olup, sahip olduğu tarihsel ve kültürel varlıklarla dünya mirası için de
değerli bir kenttir. Bu dünya mirası kentteki zenginliklerin olası bir doğal
afetten etkilenme potansiyellerinin ortaya çıkarılması oldukça önemlidir.
Tarihi Safranbolu çok dik kaya şevleri ile çevrili olup, zaman zaman bu şevleri
oluşturan kaya kütlesinde duyarsızlıklar meydana gelmektedir. Çeşitli sebep ve
şekillerde serbestleşen kaya blokları, oldukça dik olan bu şevlerde kaya
düşmelerine de kaynak oluşturup şev aşağı hareket ederek tarihi kente yaşam
alanlarına zarar verebilmektedir. Söz konusu zararların aza indirilmesi ve
tehlike potansiyelinin orta konulması amacıyla bu çalışmada kaya şevleri
kinematik analizlerle değerlendirilmiştir. Elde edilen veriler ile bölgedeki
kaya şevlerinin duraysız potansiyeli tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Safranbolu Kinematik analiz UNESCO Dünya miras kenti Kaya şevi stabilitesi
Kaynakça
- O. Gökçe, Ş. Özden ve A. Demir, «Türkiye'de afetlerin mekansal ve istatistiksel dağılımı afet bilgileri envanteri,» Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Afet İşleri Genel Müdürlüğü Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara, 2008.
- İ. Ketin, «Tectonic units of Anatolia,» Bull. Mineral Research and Exploration Institute of Turkey, cilt 66, pp. 22-34, 1966.
- E. Timur ve A. Aksaray, «1:100000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları No:30 Zonguldak F29 Paftası,» Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara, 2002.
- D. Piteau, «Geological factors significant to the stability of slopes cut in rock,» %1 içinde Proc. of The Symp. on Planning Open Pit Mines, South African Institute of Mining and Metallurgy, Johannesburg,, 1970.
- J. Jenning, «A mathematical theory for the calculation of the stability of open cast mines,» %1 içinde Proc. Symp. On Planning Open Pit Mines, Cape Town, Balkema,, 1970.
- P. Fookes ve B. Denness , «Observational studies on fissure patterns in Cretaceous sediments of southeast England,» Geotechnique,, cilt 19, no. 4, pp. 453-77, 1969.
- P. Attewel ve I. Farmer , Principles of engineering geology, Chapman and Hall: London, 1976.
- S. Priest ve J. Hudson , «Estimation of discontinuity spacing and trace lengthusing scanline surveys,,» International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences and Geomechanics Abstracts,, cilt 18, no. 3, pp. 183-197, 1981 .
- ISRM, «Suggested methods for the quantitative description of discontinuities in rock masses,» International Rock Mechanics and Mining Science, Geomech. Abstr. , cilt 15, pp. 319-368, 1978.
- ISRM, The complete isrm suggested methods for rock characterization, testing and monitoring: 1974-2006. Suggested Methods prepared by the Commission on Testing Methods, ISRM, R. Ulusay and J.A. Hudson (Ed.),, Ankara: Kozan Ofset, Ankara, 628s., 2007.
- Rocscience, Dips v6.0 Graphical and statistical analysis of orientation data, Rocscience Inc.,, Toronto, Ontario, 2012.
- C. Gokceoglu , H. Sonmez ve M. Ercanoglu , «Discontinuity controlled probabilistic slope failure risk maps of the Altındağ (settlement) region in Turkey,,» Engineering Geology, cilt 55, pp. 277-296., 2000.
- W. Yoon , U. Jeong ve J. Kim, «Kinematic analysis for sliding failure of multi-faced rock slopes,» Engineering Geology , cilt 67, no. 1-2 , pp. 51-61, 2002.
- B. Kentli ve T. Topal, «Assesment of rock slope stability for a segment of the Ankara-Pozanti motorway Turkey,» Engineering Geology, cilt 74, no. 1-2, pp. 73-90, 2004.
- İ. Keskin ve I. Yılmaz, «Şebinkarahisar ve çevresindeki kütle hareketleri ve kaya şevlerinin duraylılığının kinematik değerlendirilmesi,» Cumhuriyet Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi Seri A-Yerbilimleri , cilt 23, no. 1-2, pp. 25-42., 2006.
- G. Özdemir , İ. Keskin ve I. Yılmaz, «Aluçra (Giresun) yöresindeki kaya şevlerinin duraylılığının kinematik analizi ve yapısal yaklaşım.,» Cumhuriyet Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, Seri A-Yerbilimleri, cilt 24, no. 1-2, pp. 1-18, 2007.
- Z. Gurocak , S. Alemdag ve M. Zaman, «Rock slope stability and excavatability assessment of rocks at the Kapikaya Dam site, Eastern Turkey,» Engineering Geology, cilt 96, no. 1-2, pp. 17-27., 2008.
- I. Yılmaz, M. Marschalko, M. Yıldırım ve E. Dereli, «GIS-based kinematic slope instability and slope mass rating (SMR) maps: application to a railway route in Sivas (Turkey),» Bull. Eng. Geol. Environ., cilt 71, no. 2, pp. 351-357, 2012.
- S. Tudes, Ş. Ceryan ve F. Bulut, «Geoenvironmental evaluation for planning: an example from Gumushane City,» Bull. Eng. Geol. Environ., cilt 71, no. 4, pp. 679-690, 2012.
- S. Alemdag, A. Akgun, A. Kaya ve C. Gokceoglu, «A large and rapid planar failure: Causes, mechanism and consequences (Mordut, Gumushane, Turkey),» Arabian Journal of Geosciences,, cilt 7, no. 3, pp. 205-1221, 2014.
- S. Alemdağ,, G. Zülfü ve C. Özkirişçi, «Bağlarbaşı-Tekke (Gümüşhane) Karayolundaki Kaya Şevlerinin Kinematik ve Limit Denge Yöntemleri İle Değerlendirilmesi,» Artvin Çoruh Üniversitesi Doğal Afetler Uygulama ve Araştırma Merkezi Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, cilt 1, no. 1-2, pp. 1-10, 2015.
- E. Hoek ve J. Bray, Rock slope engineering, Third Edition, The Institution of Mining and Metallurgy, London, 1981.
- R. Goodman, Introduction to rock mechanics, 2nd edition, New York: Wiley, 1989.
- D. Wyllie ve C. Mah, Rock slope engineering civil and mining, Spon Press, Taylor and Francis e-library., 2004.
Evaluation of the instability problems in rock slopes surrounding historical Safranbolu by kinematic analysis
Öz
Safranbolu which
has high probability for slope-induced disasters is a very worthwhile
settlement for our country and also for the world with its historical and
cultural heritage. Finding out potential hazards that may affect the wealth of
this world heritage city is very crucial. The historic Safranbolu is surrounded
by very steep rock slopes, and occasionally instability occurs in the rock mass
that forms these slopes. The rock blocks that are relaesed in various causes
and shapes can damage the historic town living spaces by creating a source for
the rock fallings and moving down the slope in these very steep slopes. The
rock slopes were evaluated by kinematic analysis in order to reduce the
mentioned damages and to reveal potential hazards. In the study,
characteristics of mass that causes rock fallings are analysed, kinematic
controlled instability types are determined considering the obtained data and
characteristic of slopes.
Anahtar Kelimeler
UNESCO world heritage Safranbolu Rock slope stability Kinematic analaysis
Kaynakça
- O. Gökçe, Ş. Özden ve A. Demir, «Türkiye'de afetlerin mekansal ve istatistiksel dağılımı afet bilgileri envanteri,» Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Afet İşleri Genel Müdürlüğü Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara, 2008.
- İ. Ketin, «Tectonic units of Anatolia,» Bull. Mineral Research and Exploration Institute of Turkey, cilt 66, pp. 22-34, 1966.
- E. Timur ve A. Aksaray, «1:100000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları No:30 Zonguldak F29 Paftası,» Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara, 2002.
- D. Piteau, «Geological factors significant to the stability of slopes cut in rock,» %1 içinde Proc. of The Symp. on Planning Open Pit Mines, South African Institute of Mining and Metallurgy, Johannesburg,, 1970.
- J. Jenning, «A mathematical theory for the calculation of the stability of open cast mines,» %1 içinde Proc. Symp. On Planning Open Pit Mines, Cape Town, Balkema,, 1970.
- P. Fookes ve B. Denness , «Observational studies on fissure patterns in Cretaceous sediments of southeast England,» Geotechnique,, cilt 19, no. 4, pp. 453-77, 1969.
- P. Attewel ve I. Farmer , Principles of engineering geology, Chapman and Hall: London, 1976.
- S. Priest ve J. Hudson , «Estimation of discontinuity spacing and trace lengthusing scanline surveys,,» International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences and Geomechanics Abstracts,, cilt 18, no. 3, pp. 183-197, 1981 .
- ISRM, «Suggested methods for the quantitative description of discontinuities in rock masses,» International Rock Mechanics and Mining Science, Geomech. Abstr. , cilt 15, pp. 319-368, 1978.
- ISRM, The complete isrm suggested methods for rock characterization, testing and monitoring: 1974-2006. Suggested Methods prepared by the Commission on Testing Methods, ISRM, R. Ulusay and J.A. Hudson (Ed.),, Ankara: Kozan Ofset, Ankara, 628s., 2007.
- Rocscience, Dips v6.0 Graphical and statistical analysis of orientation data, Rocscience Inc.,, Toronto, Ontario, 2012.
- C. Gokceoglu , H. Sonmez ve M. Ercanoglu , «Discontinuity controlled probabilistic slope failure risk maps of the Altındağ (settlement) region in Turkey,,» Engineering Geology, cilt 55, pp. 277-296., 2000.
- W. Yoon , U. Jeong ve J. Kim, «Kinematic analysis for sliding failure of multi-faced rock slopes,» Engineering Geology , cilt 67, no. 1-2 , pp. 51-61, 2002.
- B. Kentli ve T. Topal, «Assesment of rock slope stability for a segment of the Ankara-Pozanti motorway Turkey,» Engineering Geology, cilt 74, no. 1-2, pp. 73-90, 2004.
- İ. Keskin ve I. Yılmaz, «Şebinkarahisar ve çevresindeki kütle hareketleri ve kaya şevlerinin duraylılığının kinematik değerlendirilmesi,» Cumhuriyet Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi Seri A-Yerbilimleri , cilt 23, no. 1-2, pp. 25-42., 2006.
- G. Özdemir , İ. Keskin ve I. Yılmaz, «Aluçra (Giresun) yöresindeki kaya şevlerinin duraylılığının kinematik analizi ve yapısal yaklaşım.,» Cumhuriyet Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, Seri A-Yerbilimleri, cilt 24, no. 1-2, pp. 1-18, 2007.
- Z. Gurocak , S. Alemdag ve M. Zaman, «Rock slope stability and excavatability assessment of rocks at the Kapikaya Dam site, Eastern Turkey,» Engineering Geology, cilt 96, no. 1-2, pp. 17-27., 2008.
- I. Yılmaz, M. Marschalko, M. Yıldırım ve E. Dereli, «GIS-based kinematic slope instability and slope mass rating (SMR) maps: application to a railway route in Sivas (Turkey),» Bull. Eng. Geol. Environ., cilt 71, no. 2, pp. 351-357, 2012.
- S. Tudes, Ş. Ceryan ve F. Bulut, «Geoenvironmental evaluation for planning: an example from Gumushane City,» Bull. Eng. Geol. Environ., cilt 71, no. 4, pp. 679-690, 2012.
- S. Alemdag, A. Akgun, A. Kaya ve C. Gokceoglu, «A large and rapid planar failure: Causes, mechanism and consequences (Mordut, Gumushane, Turkey),» Arabian Journal of Geosciences,, cilt 7, no. 3, pp. 205-1221, 2014.
- S. Alemdağ,, G. Zülfü ve C. Özkirişçi, «Bağlarbaşı-Tekke (Gümüşhane) Karayolundaki Kaya Şevlerinin Kinematik ve Limit Denge Yöntemleri İle Değerlendirilmesi,» Artvin Çoruh Üniversitesi Doğal Afetler Uygulama ve Araştırma Merkezi Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, cilt 1, no. 1-2, pp. 1-10, 2015.
- E. Hoek ve J. Bray, Rock slope engineering, Third Edition, The Institution of Mining and Metallurgy, London, 1981.
- R. Goodman, Introduction to rock mechanics, 2nd edition, New York: Wiley, 1989.
- D. Wyllie ve C. Mah, Rock slope engineering civil and mining, Spon Press, Taylor and Francis e-library., 2004.
Ayrıntılar
| Konular | İnşaat Mühendisliği |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Ekim 2017 |
| Gönderilme Tarihi | 7 Şubat 2017 |
| Kabul Tarihi | 1 Ağustos 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 21 Sayı: 5 |
Kaynak Göster
Cited By
Benthic foraminiferal assemblages from the Safranbolu Formation (Cuisian, Eocene), Northwest Anatolia, Turkey
Journal of Palaeogeography
Kubra Okur
https://doi.org/10.1186/s42501-020-0054-2
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.