Romatoid Artritte Yorgunluk ve Sosyal Desteğin Fonksiyonel Kapasite Üzerine Etkisi

Gülcan Bakan; Arife Azak; Ümran Özdemir; Uğur Karasu; Murat Taşçı

doi:10.37989/gumussagbil.904349

Araştırma Makalesi

The Effect of Fatigue and Social Support on Functional Capacity in Rheumatoid Arthritis

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 2, 635 - 643, 30.06.2022

Gülcan Bakan Arife Azak Ümran Özdemir Uğur Karasu Murat Taşçı

https://doi.org/10.37989/gumussagbil.904349

Öz

This study was conducted to determine the effect of fatigue and social support on functional capacity in rheumatoid arthritis.. The sample of the study consisted of 139 patients who received outpatient treatment and diagnosed with rheumatoid arthritis (RA) in the rheumatology outpatient clinic of university hospital. The data were collected by ‘Patient Information Form, Bristol Rheumatoid Arthritis Fatigue Multidimensional Questionnaire, Multidimensional Scale of Perceived Social Support, Stanford Health Assessment Questionnaire’,. Analysis of research data was done using IBM SPSS for Windows Version 21.0 package program. In the study, it was defined that the most important predictor of the functional capacity of RA patients was fatigue, patients with morning stiffness had difficulties while performing their daily life activities, half of the patients lost their work and those patients with high disease activity score perceived social support lower. Knowing the role of nurses in the management of patients' functional capacities and fatigue, it is important to participate in the treatment process with other healthcare team members and to relax patients. It is thought that the inclusion of patients in activities such as appropriate training programs, participation in associations, and social environments will reduce their anxiety and depression levels, and establishing a social support network will enable them to cope with their chronic diseases effectively.

Anahtar Kelimeler

Rheumatoid Arthritis, Social Support, Fatigue, Functional Capacity

Kaynakça

1. Almutairi, K, Nossent J, Preen D, Keen H. and Inderjeeth, C. (2021). “The Global Prevalence of Rheumatoid Arthritis: A Meta-Analysis Based on A Systematic Review”. Rheumatol International, 41 (5), 863-877.
2. Gök Metin, Z. and Özdemir, L. (2016). “The Effects of Aromatherapy Massage and Reflexology on Pain and Fatigue in Patients with Rheumatoid Arthritis: A Randomized Controlled Trial”. Pain Management Nursing, 17 (2), 140-149.
3. Günaydın, R, Karatepe, A.G, Demirhan, A, Koç, A. ve Kaya, T. (2009). “Romatoid Artritli Hastalarda Yorgunluğun Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi”. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 29 (4), 911-916.
4. Mollaoğlu, M. (2012). “Kronik Hastalıklarda Uyum Süreci”. In: Z. Durna, (Ed.). Kronik Hastalıklar ve Bakım (51-63). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
5. Rosa-Gonçalves, D, Bernardes, M. and Costa, L. (2018). “Quality of Life and Functional Capacity in Patients with Rheumatoid Arthritis-Cross-sectional Study”. Reumatologia Clinica, 14 (6), 360-366.
6. Verhoeven, F, Tordi, N, Prati, C, Demougeot, C, Mougin, F. and Wendling, D. (2016). “Physical Activity in Patients with Rheumatoid Arthritis”. Joint Bone Spine, 83 (3), 265-270.
7. Metsios, G.S. and Kitas, G.D. (2018). “Physical Activity, Exercise and Rheumatoid Arthritis: Effectiveness, Mechanisms and Implementation”. Best Pract Res Clin Rheumatol, 32 (5), 669-682.
8. Başkan, B.M, Pekin, Y, Eser, F, Barça, N, Özoran, K. ve Bodur, H. (2010). “Romatoid Artritli Hastalarda Cinsiyet ile Hastalık Aktivite Kriterleri , Fonksiyonel ve Psikolojik Durum Arasındaki İlişki”. Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi, 13, 15-20.
9. Gwinnutt, J.M, Verstappen, S.M. and Humphreys, J.H. (2020). “The Impact of Lifestyle Behaviours, Physical Activity and Smoking on Morbidity and Mortality in Patients with Rheumatoid Arthritis”. Best Pract Res Clin Rheumatol, 34 (2), 101562.
10. Matcham, F, Ali, S, Hotopf, M. and Chalder, T. (2015). “Psychological Correlates of Fatigue in Rheumatoid Arthritis: A Systematic Review”. Clinical Psychology Review, 39, 16-29.
11. Mayoux-Benhamou, M.A. (2006). “Fatigue and Rheumatoid Arthritis”. Ann Readapt Med Phys, 49 (6), 385-388. 2
12. Tournadre A, Pereira, B, Gossec, L, Soubrier, M. and Dougados, M. (2019). “Impact of Comorbidities on Fatigue in Rheumatoid Arthritis Patients: Results from A Nurse-Led Program for Comorbidities Management (COMEDRA)”. Joint Bone Spine, 86 (1), 55-60.
13. Repping-Wuts, H, Uitterhoeve, R, van Riel, P. and van Achterberg, T. (2008). “Fatigue as Experienced by Patients with Rheumatoid Arthritis (RA): A Qualitative Study”. International Journal of Nursing Studies, 45 (7), 995-1002.
14. Ramjeet, J. (2003). “Finding The Evidence for Practice: An Overview of Research in Social Support and Rheumatoid Arthritis”. Clinical Effectiveness in Nursing, 7 (1), 43-47.
15. Cunha, M, Ribeiro, A. and André, S. (2016). “Anxiety, Depression and Stress in Patients with Rheumatoid Arthritis”. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 217, 337-343.
16. Pehlivan, S, Ersoy, S, Ugan, Y. ve Fadıloğlu, Ç. (2015). “Romatoid Artritli Hastalarda Özbakım Gücü ve Etkileyen Faktörler”. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 31 (1), 27-38.
17. Dirik, G, Sertel, P. and Kartal, M. (2011). “Fibromiyalji Sendromlu Hastaların Yaşadıkları Psikolojik Sıkıntılar ile Sosyal Destek, Öz Yeterlik ve Yeti Yitimi İlişkisi”. Duzce Medical Journal, 13 (1), 45-52.
18. Ardahan, M. (2006). “Social Support and The Nursing”. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9 (2), 68-75.
19. Rogers, H.L, Brotherton, H.T, Olivera Plaza, S.L, Segura Durán, M.A. and Peña Altamar, M.L. (2015). “Depressive and Anxiety Symptoms and Social Support are Independently Associated”. Revista Brasileira De Reumatologia, 55 (5), 406-413.
20. Wan, S.W, He, H.G, Mak, A, Lahiri, M, Luo, N, Cheung, P.P. and Wang, W. (2016). “Health-Related Quality of Life and Its Predictors among Patients with Rheumatoid Arthritis”. Applied Nursing Research, 30, 176-183. doi:10.1016/j.apnr.2015.07.004
21. Kaya, T, Karatepe, A.G, Günaydın, R, Türkmen, G. ve Özbek, G. (2007). “Romatoid Artritli Hastalarda Yaşam Kalitesi : Hastalık Aktivitesi, Fonksiyonel Durum ve Sağlık Durumu ile İlişkisi”. Romatizma, 22, 119-122.
22. Küçükdeveci, A.A, Şahin, H, Ataman, S, Griffiths, B. and Tennant, A. (2004). “Issues in Cross-Cultural Validity: Example from the Adaptation, Reliability, and Validity Testing of a Turkish Version of the Stanford Health Assessment Questionnaire”. Arthritis Care Research, 51 (1), 14-19.
23. Hewlett, S, Dures, E. and Almeida, C. (2011). “Measures of Fatigue: Bristol Rheumatoid Arthritis Fatigue Multi-Dimensional Questionnaire (BRAF MDQ), Bristol Rheumatoid Arthritis Fatigue Numerical Rating Scales (BRAF NRS) for Severity, Effect, and Coping, Chalder Fatigue Questionnaire (CFQ), Checklist”. Arthritis Care Research, 63 (11), 263-286.
24. Sari, F, Oskay, D. and Tufan, A. (2018). “Reliability, Validity, and Cross-Cultural Adaptation of The Turkish Version of The Bristol Rheumatoid Arthritis Fatigue Multi-Dimensional Questionnaire”. Clinical Rheumatology, 37 (6), 1465-1470.
25. Eker, D, Arkar, H. ve Yaldız, H. (2001). “Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Gözden Geçirilmiş Formunun Faktör Yapısı, Geçerlik ve Güvenirliği”. Türk Psikiyatri Dergisi, 12 (1), 17-25. 26. Zimet, G.D, Dahlem, N.W, Zimet, S.G. and Farley, G.K. (1988). “The Multidimensional Scale of Perceived Social Support”. Journal of Personality Assessment, 52 (1), 30-41.
27. Ünsal, A. (2009). “Evaluation of Fatigue in Individuals with Arthritis: EBSCOhost”. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 16 (1), 1-10.
28. Diniz, L.R, Balsamo, S, Souza, T.Y, Muniz L.F, Martins W.R. and Mota, L. (2017). “Measuring Fatigue with Multiple Instruments in A Brazilian Cohort of Early Rheumatoid Arthritis Patients”. Revista Brasileira de Reumatologia, 57 (5), 431-437.
29. Merriam, S.B. (2013). Qualitative Research A Guide to Design and Implementation”. In: S. TURAN, (Ed.). Ankara: Nobel Akademik Publishing.
30. Turan Y, Kocağa Z, Koçyiğit H, Gürgan, A, Bayram, K.B. and Ipek, S. (2010). “Correlation of Fatigue with Clinical Parameters and Quality of Life in Rheumatoid Arthritis”. Turk J Rheumatol, 25, 63-67.
31. Hewlett, S, Carr, M, Ryan, S, Kirwan, J, Richards, P, Carr, A. and Hughes, R. (2005). “Outcomes Generated by Patients with Rheumatoid Arthritis: How Important are They?” Musculoskeletal Care, 3 (3), 131-142.
32. Hsu, C.W, Ng, K.J. and Lu, M.C. ( 2020). “Risk Factors Associated with Fatigue in Patients with Rheumatoid Arthritis”. Joint Bone Spine, 87 (5), 501-502.
33. Köybaşı, M, Ayhan, F, Borman, P. and Yorgancıoǧlu, R. (2011). “Problems of Self-Care Activities Encountered in Rheumatoid Arthritis and Their Relationship with Disease Activity and Hand Deformity”. Turkish J Rheumatol, 26 (2), 89-93.
34. Aslan, S.H, Karaköse, H, Soy, M. and Alparslan Z.N. (1996). “Romatoid Artritli Olan Hastalarda Beden Algısı, Benlik Saygısı, Aleksitimi, Depresyon ve Kaygı”. Düşünen Adam, 9 (4), 23-27.
35. Küçükdeveci, A.A. (2019). “Nonpharmacological Treatment in Established Rheumatoid Arthritis”. Best Practice Research Clinical Rheumatology, 33, 1-15. doi:10.1016/j.berh.2011.10.009
36. Badley, E.M. (1995). “The Impact of Disabling Arthritis”. Arthritis Care Res, 8 (4), 221-228. doi:10.1002/art.1790080405
37. Güneş, Z. ve Öner, H. (2009). “Kronik Hastalığı Olan Bireylerin Aileden Algıladıkları Sosyal Destek ve Ümitsizlik Durumları”. Florence Nightingale Journal of Nursing, 17 (1), 24-31.
38. Evers, A.W.M, Kraaimaat, F.W, Geenen, R, Jacobs, J.W.G. and Bijlsma, J.W.J. (2003). “Pain Coping and Social Support as Predictors of Long-Term Functional Disability and Pain in Early Rheumatoid Arthritis”. Behaviour Research and Therapy, 41 (11), 1295-1310.
39. Curtis, R, Groarke, A.M, Coughlan. R. and Gsel, A. (2005) “Psychological Stress as A Predictor of Psychological Adjustment and Health Status in Patients with Rheumatoid Arthritis”. Patient Education and Counseling, 59 (2), 192-198.

Romatoid Artritte Yorgunluk ve Sosyal Desteğin Fonksiyonel Kapasite Üzerine Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 2, 635 - 643, 30.06.2022

Gülcan Bakan Arife Azak Ümran Özdemir Uğur Karasu Murat Taşçı

https://doi.org/10.37989/gumussagbil.904349

Öz

Bu çalışma romatoid artritte yorgunluk ve sosyal desteğin fonksiyonel kapasite üzerine etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini, bir üniversite hastanesinin romatoloji polikliniğinde ayaktan tedavi gören ve romatoid artrit (RA) tanılı 139 hasta oluşturmuştur. Veriler “Hasta Bilgi Formu”, “Bristol Romatoid Artrit Yorgunluğu Çok Boyutlu Anketi”, “Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği”, “Stanford Sağlık Değerlendirme Anketi” ile toplanmıştır. Araştırma verilerinin analizi IBM SPSS for Windows Version 21.0 paket programı kullanılarak yapılmıştır. Çalışma sonuçlarına göre RA hastalarının fonksiyonel kapasitelerinin en önemli yordayıcısının yorgunluk olduğu, sabah sertliği olan hastaların günlük yaşam aktivitelerini gerçekleştirirken zorlandıkları, hastaların yarısının iş kaybı yaşadığı aynı zamanda hastalık aktivite skoru yüksek olan bu hastaların sosyal desteği daha düşük algıladıkları belirlenmiştir. Hemşirelerin, hastaların fonksiyonel kapasiteleri ve yorgunluklarının yönetimindeki rollerini bilerek, tedavi sürecine diğer sağlık ekibi üyeleri ile birlikte dahil olması ve hastaların rahatlatılması önemlidir. Hastaların uygun eğitim programları, derneklere katılım, sosyal ortamlar gibi aktivitelere dahil edilmelerinin anksiyete ve depresyon düzeylerini azaltacağı, sosyal destek ağının oluşturulmasının kronik hastalıklarıyla etkin baş etmelerini sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Romatoid Artrit, Sosyal Destek, Yorgunluk, Fonksiyonel Kapasite

Kaynakça

1. Almutairi, K, Nossent J, Preen D, Keen H. and Inderjeeth, C. (2021). “The Global Prevalence of Rheumatoid Arthritis: A Meta-Analysis Based on A Systematic Review”. Rheumatol International, 41 (5), 863-877.
2. Gök Metin, Z. and Özdemir, L. (2016). “The Effects of Aromatherapy Massage and Reflexology on Pain and Fatigue in Patients with Rheumatoid Arthritis: A Randomized Controlled Trial”. Pain Management Nursing, 17 (2), 140-149.
3. Günaydın, R, Karatepe, A.G, Demirhan, A, Koç, A. ve Kaya, T. (2009). “Romatoid Artritli Hastalarda Yorgunluğun Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi”. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 29 (4), 911-916.
4. Mollaoğlu, M. (2012). “Kronik Hastalıklarda Uyum Süreci”. In: Z. Durna, (Ed.). Kronik Hastalıklar ve Bakım (51-63). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
5. Rosa-Gonçalves, D, Bernardes, M. and Costa, L. (2018). “Quality of Life and Functional Capacity in Patients with Rheumatoid Arthritis-Cross-sectional Study”. Reumatologia Clinica, 14 (6), 360-366.
6. Verhoeven, F, Tordi, N, Prati, C, Demougeot, C, Mougin, F. and Wendling, D. (2016). “Physical Activity in Patients with Rheumatoid Arthritis”. Joint Bone Spine, 83 (3), 265-270.
7. Metsios, G.S. and Kitas, G.D. (2018). “Physical Activity, Exercise and Rheumatoid Arthritis: Effectiveness, Mechanisms and Implementation”. Best Pract Res Clin Rheumatol, 32 (5), 669-682.
8. Başkan, B.M, Pekin, Y, Eser, F, Barça, N, Özoran, K. ve Bodur, H. (2010). “Romatoid Artritli Hastalarda Cinsiyet ile Hastalık Aktivite Kriterleri , Fonksiyonel ve Psikolojik Durum Arasındaki İlişki”. Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi, 13, 15-20.
9. Gwinnutt, J.M, Verstappen, S.M. and Humphreys, J.H. (2020). “The Impact of Lifestyle Behaviours, Physical Activity and Smoking on Morbidity and Mortality in Patients with Rheumatoid Arthritis”. Best Pract Res Clin Rheumatol, 34 (2), 101562.
10. Matcham, F, Ali, S, Hotopf, M. and Chalder, T. (2015). “Psychological Correlates of Fatigue in Rheumatoid Arthritis: A Systematic Review”. Clinical Psychology Review, 39, 16-29.
11. Mayoux-Benhamou, M.A. (2006). “Fatigue and Rheumatoid Arthritis”. Ann Readapt Med Phys, 49 (6), 385-388. 2
12. Tournadre A, Pereira, B, Gossec, L, Soubrier, M. and Dougados, M. (2019). “Impact of Comorbidities on Fatigue in Rheumatoid Arthritis Patients: Results from A Nurse-Led Program for Comorbidities Management (COMEDRA)”. Joint Bone Spine, 86 (1), 55-60.
13. Repping-Wuts, H, Uitterhoeve, R, van Riel, P. and van Achterberg, T. (2008). “Fatigue as Experienced by Patients with Rheumatoid Arthritis (RA): A Qualitative Study”. International Journal of Nursing Studies, 45 (7), 995-1002.
14. Ramjeet, J. (2003). “Finding The Evidence for Practice: An Overview of Research in Social Support and Rheumatoid Arthritis”. Clinical Effectiveness in Nursing, 7 (1), 43-47.
15. Cunha, M, Ribeiro, A. and André, S. (2016). “Anxiety, Depression and Stress in Patients with Rheumatoid Arthritis”. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 217, 337-343.
16. Pehlivan, S, Ersoy, S, Ugan, Y. ve Fadıloğlu, Ç. (2015). “Romatoid Artritli Hastalarda Özbakım Gücü ve Etkileyen Faktörler”. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 31 (1), 27-38.
17. Dirik, G, Sertel, P. and Kartal, M. (2011). “Fibromiyalji Sendromlu Hastaların Yaşadıkları Psikolojik Sıkıntılar ile Sosyal Destek, Öz Yeterlik ve Yeti Yitimi İlişkisi”. Duzce Medical Journal, 13 (1), 45-52.
18. Ardahan, M. (2006). “Social Support and The Nursing”. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9 (2), 68-75.
19. Rogers, H.L, Brotherton, H.T, Olivera Plaza, S.L, Segura Durán, M.A. and Peña Altamar, M.L. (2015). “Depressive and Anxiety Symptoms and Social Support are Independently Associated”. Revista Brasileira De Reumatologia, 55 (5), 406-413.
20. Wan, S.W, He, H.G, Mak, A, Lahiri, M, Luo, N, Cheung, P.P. and Wang, W. (2016). “Health-Related Quality of Life and Its Predictors among Patients with Rheumatoid Arthritis”. Applied Nursing Research, 30, 176-183. doi:10.1016/j.apnr.2015.07.004
21. Kaya, T, Karatepe, A.G, Günaydın, R, Türkmen, G. ve Özbek, G. (2007). “Romatoid Artritli Hastalarda Yaşam Kalitesi : Hastalık Aktivitesi, Fonksiyonel Durum ve Sağlık Durumu ile İlişkisi”. Romatizma, 22, 119-122.
22. Küçükdeveci, A.A, Şahin, H, Ataman, S, Griffiths, B. and Tennant, A. (2004). “Issues in Cross-Cultural Validity: Example from the Adaptation, Reliability, and Validity Testing of a Turkish Version of the Stanford Health Assessment Questionnaire”. Arthritis Care Research, 51 (1), 14-19.
23. Hewlett, S, Dures, E. and Almeida, C. (2011). “Measures of Fatigue: Bristol Rheumatoid Arthritis Fatigue Multi-Dimensional Questionnaire (BRAF MDQ), Bristol Rheumatoid Arthritis Fatigue Numerical Rating Scales (BRAF NRS) for Severity, Effect, and Coping, Chalder Fatigue Questionnaire (CFQ), Checklist”. Arthritis Care Research, 63 (11), 263-286.
24. Sari, F, Oskay, D. and Tufan, A. (2018). “Reliability, Validity, and Cross-Cultural Adaptation of The Turkish Version of The Bristol Rheumatoid Arthritis Fatigue Multi-Dimensional Questionnaire”. Clinical Rheumatology, 37 (6), 1465-1470.
25. Eker, D, Arkar, H. ve Yaldız, H. (2001). “Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Gözden Geçirilmiş Formunun Faktör Yapısı, Geçerlik ve Güvenirliği”. Türk Psikiyatri Dergisi, 12 (1), 17-25. 26. Zimet, G.D, Dahlem, N.W, Zimet, S.G. and Farley, G.K. (1988). “The Multidimensional Scale of Perceived Social Support”. Journal of Personality Assessment, 52 (1), 30-41.
27. Ünsal, A. (2009). “Evaluation of Fatigue in Individuals with Arthritis: EBSCOhost”. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 16 (1), 1-10.
28. Diniz, L.R, Balsamo, S, Souza, T.Y, Muniz L.F, Martins W.R. and Mota, L. (2017). “Measuring Fatigue with Multiple Instruments in A Brazilian Cohort of Early Rheumatoid Arthritis Patients”. Revista Brasileira de Reumatologia, 57 (5), 431-437.
29. Merriam, S.B. (2013). Qualitative Research A Guide to Design and Implementation”. In: S. TURAN, (Ed.). Ankara: Nobel Akademik Publishing.
30. Turan Y, Kocağa Z, Koçyiğit H, Gürgan, A, Bayram, K.B. and Ipek, S. (2010). “Correlation of Fatigue with Clinical Parameters and Quality of Life in Rheumatoid Arthritis”. Turk J Rheumatol, 25, 63-67.
31. Hewlett, S, Carr, M, Ryan, S, Kirwan, J, Richards, P, Carr, A. and Hughes, R. (2005). “Outcomes Generated by Patients with Rheumatoid Arthritis: How Important are They?” Musculoskeletal Care, 3 (3), 131-142.
32. Hsu, C.W, Ng, K.J. and Lu, M.C. ( 2020). “Risk Factors Associated with Fatigue in Patients with Rheumatoid Arthritis”. Joint Bone Spine, 87 (5), 501-502.
33. Köybaşı, M, Ayhan, F, Borman, P. and Yorgancıoǧlu, R. (2011). “Problems of Self-Care Activities Encountered in Rheumatoid Arthritis and Their Relationship with Disease Activity and Hand Deformity”. Turkish J Rheumatol, 26 (2), 89-93.
34. Aslan, S.H, Karaköse, H, Soy, M. and Alparslan Z.N. (1996). “Romatoid Artritli Olan Hastalarda Beden Algısı, Benlik Saygısı, Aleksitimi, Depresyon ve Kaygı”. Düşünen Adam, 9 (4), 23-27.
35. Küçükdeveci, A.A. (2019). “Nonpharmacological Treatment in Established Rheumatoid Arthritis”. Best Practice Research Clinical Rheumatology, 33, 1-15. doi:10.1016/j.berh.2011.10.009
36. Badley, E.M. (1995). “The Impact of Disabling Arthritis”. Arthritis Care Res, 8 (4), 221-228. doi:10.1002/art.1790080405
37. Güneş, Z. ve Öner, H. (2009). “Kronik Hastalığı Olan Bireylerin Aileden Algıladıkları Sosyal Destek ve Ümitsizlik Durumları”. Florence Nightingale Journal of Nursing, 17 (1), 24-31.
38. Evers, A.W.M, Kraaimaat, F.W, Geenen, R, Jacobs, J.W.G. and Bijlsma, J.W.J. (2003). “Pain Coping and Social Support as Predictors of Long-Term Functional Disability and Pain in Early Rheumatoid Arthritis”. Behaviour Research and Therapy, 41 (11), 1295-1310.
39. Curtis, R, Groarke, A.M, Coughlan. R. and Gsel, A. (2005) “Psychological Stress as A Predictor of Psychological Adjustment and Health Status in Patients with Rheumatoid Arthritis”. Patient Education and Counseling, 59 (2), 192-198.

Toplam 38 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Sağlık Kurumları Yönetimi
Bölüm	Araştırma Makaleleri
Yazarlar	Gülcan Bakan 0000-0002-9994-6124 Arife Azak 0000-0001-8438-3974 Ümran Özdemir 0000-0003-1809-3367 Uğur Karasu 0000-0003-0090-0247 Murat Taşçı 0000-0002-4635-5179
Yayımlanma Tarihi	30 Haziran 2022
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2022 Cilt: 11 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA	Bakan, G., Azak, A., Özdemir, Ü., Karasu, U., vd. (2022). Romatoid Artritte Yorgunluk ve Sosyal Desteğin Fonksiyonel Kapasite Üzerine Etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(2), 635-643. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.904349
AMA	Bakan G, Azak A, Özdemir Ü, Karasu U, Taşçı M. Romatoid Artritte Yorgunluk ve Sosyal Desteğin Fonksiyonel Kapasite Üzerine Etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. Haziran 2022;11(2):635-643. doi:10.37989/gumussagbil.904349
Chicago	Bakan, Gülcan, Arife Azak, Ümran Özdemir, Uğur Karasu, ve Murat Taşçı. “Romatoid Artritte Yorgunluk Ve Sosyal Desteğin Fonksiyonel Kapasite Üzerine Etkisi”. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 11, sy. 2 (Haziran 2022): 635-43. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.904349.
EndNote	Bakan G, Azak A, Özdemir Ü, Karasu U, Taşçı M (01 Haziran 2022) Romatoid Artritte Yorgunluk ve Sosyal Desteğin Fonksiyonel Kapasite Üzerine Etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 11 2 635–643.
IEEE	G. Bakan, A. Azak, Ü. Özdemir, U. Karasu, ve M. Taşçı, “Romatoid Artritte Yorgunluk ve Sosyal Desteğin Fonksiyonel Kapasite Üzerine Etkisi”, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, c. 11, sy. 2, ss. 635–643, 2022, doi: 10.37989/gumussagbil.904349.
ISNAD	Bakan, Gülcan vd. “Romatoid Artritte Yorgunluk Ve Sosyal Desteğin Fonksiyonel Kapasite Üzerine Etkisi”. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 11/2 (Haziran 2022), 635-643. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.904349.
JAMA	Bakan G, Azak A, Özdemir Ü, Karasu U, Taşçı M. Romatoid Artritte Yorgunluk ve Sosyal Desteğin Fonksiyonel Kapasite Üzerine Etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022;11:635–643.
MLA	Bakan, Gülcan vd. “Romatoid Artritte Yorgunluk Ve Sosyal Desteğin Fonksiyonel Kapasite Üzerine Etkisi”. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, c. 11, sy. 2, 2022, ss. 635-43, doi:10.37989/gumussagbil.904349.
Vancouver	Bakan G, Azak A, Özdemir Ü, Karasu U, Taşçı M. Romatoid Artritte Yorgunluk ve Sosyal Desteğin Fonksiyonel Kapasite Üzerine Etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022;11(2):635-43.

Kapak Resmi İndir

Makale Dosyaları

Tam Metin