Arış Dergisi

Öz

Kilim
motifleri, desenleri, yüzyıllardır kadınlar tarafından, aşk, ölüm, korku, umut
ile ilgili duygularını, beklentilerini ifade etmek için bir araç olarak
kullanıldığını ortaya koymaktadır; çünkü evin erkeği ava ya da savaşa girerken
onlar dokuyorlardı. Dolayısıyla, kilimlerin kendine özgü "alt
metinleri", kendi zenginlikleri, entelektüel, sanatsal, duygusal ve
duyusal mesajlarıdır. Kilimler toplumun kültürel ve psikolojik birikimleridir.
Geçmiş dönemlerin Türk kültürü ve aile yapısı hakkında bizi bilgilendirmeye
yardımcı olabilirler. Kilimler, soyut sanatın en yaratıcı ve en derin düzeyde,
kolektif düşüncelerin, deneyimin ve duyguların yorumlandığı ifadeler olarak
görülmelidir.            

Bir
motifin sabit bir anlamı olsa da değişik başka birçok yan anlamlar da
içerebilir. Bu dolaylı anlamlar çoğunlukla benzerlikten çok kültürel kodlara
dayalıdır. Motiflerin bazıları içinde yaşadığımız toplumda anlam bulmuştur,
bazıları her kültürde aynı anlama gelir, bazısı ise sadece kişisel bir anlam
taşır. Gerçek, aslında bir “işaret ve semboller sistemi” dir ve dünyanın bize
gösterildiği gibi algılaması gerektiğini anlatır.

Yaşamın
tüm alanlarında gösterge adı verilen birimlere gereksinim vardır. Gösterge,
herhangi bakımdan bir şeyin yerini tutan şey olarak tanımlanabilir. Tarihi
dönemlerde oluşan semboller yaşamın içinde yer alan soyuta indirgenmiş
nesnelerdir. Sembolik motif ise, bir şeyi simgeleyen veya bir düşünceyi
uyandıran biçimlerdir. İşaret ettikleri anlamlarıyla gelenek ve göreneklerin,
inançların ifadesidir.

Çalışmada,
bazı Anadolu kilim motiflerinden kuş, hayat ağacı, el, ibrik motiflerinin sembolik çözümlemeleri yapılarak, bu motiflerin dokuma
içindeki alt metinleri, teknik ve sanatsal özellikleri açıklanacaktır.